Απώλεια – Πένθος – Κατάθλιψη: Πάθος και Λύτρωση

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Μέρος Πρώτο   Απώλεια

Κεφάλαιο Ι    ΤΟ ΠΕΠΡΩΜΕΝΟ  ΤΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ
Εγκώμιο της απώλειας
Οδύνη της απώλειας και καλός αποχαιρετισμός
Απώλεια και γνώση
Απώλεια: Οι τέσσερις δρόμοι της ψυχής
Για να ξέρεις να ζεις, μάθε να πενθείς

Κεφάλαιο ΙΙ    Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΠΟΣΟΤΗΤΩΝ
Καθολικότητα του πένθους
Μερικότητα της κατάθλιψης
Υποκειμενικότητα, πένθος και κατάθλιψη

Κεφάλαιο ΙΙΙ    ΠΕΝΘΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: KOINOTHTA KAI ETEΡΟΤΗΤΑ
Κοινός κορμός και ειδοποιός διακλάδωση
Πένθος και ανάπτυξη μέσω απωλειών
Πένθος, θρησκεία, φιλοσοφία
Πένθος και πολιτισμός

---

Μέρος Δεύτερο   Πένθος και κατάθλιψη. Η κοινή κοίτη

Κεφάλαιο Ι    ΠΕΝΘΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΟΜΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΑ
Αντιστοιχίες
Διαφοροποίηση
Κοινές εκδηλώσεις

Κεφάλαιο ΙΙ    ΨΥΧΑΛΓΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΒΡΑΔΥΝΣΗ: ΟΙ ΔΙΔΥΜΟΙ ΠΟΤΑΜΟΙ ΤΟΥ ΠΑΘΟΥΣ
Μια προσωπική σημείωση (Ν.Σ.)
Ψυχαλγία
Ψυχοκινητική επιβράδυνση

Κεφάλαιο ΙΙΙ    ΣΥΝΟΔΑ ΔΑΙΜΟΝΙΑ: ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ, ΑΝΗΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΟΡΜΩΝ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Ψυχοκινητική απόσυρση
Ανηδονία
Καθήλωση στο απολεσθέν
Έκπτωση των ορμών της ζωής
Έκπτωση της ζωτικής ορμής
Διαταραχές του ύπνου
Διαταραχές της όρεξης και της διατροφής
Έκπτωση της σεξουαλικής ορμής
Έκπτωση του ζωτικού σθένους
Αναστολή των δραστηριοτήτων
Η σωτήρια ατέλεια του ανθρώπινου όντος

---

Μέρος Τρίτο   Πένθος. Η λύτρωση διά της οδύνης

Κεφάλαιο Ι    ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΟΡΑΤΟΥ ΠΕΝΘΟΥΣ
Εν αρχή ην η άρνηση, μετά η απάρνηση
Το πένθος ως αναγκαία διεργασία
Για τα πέντε στάδια του πένθους
Στάδια ή συνιστώσες και συστατικά του πένθους;
Άθικτη αυτοεκτίμηση
Αυτοεπικρίσεις στο πένθος = τύψεις
Στο πένθος ποιος φταίει;
Το πένθος ως κεντρομόλος ροπή του κακού

Κεφάλαιο ΙΙ    ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΠΕΝΘΟΥΣ
Στο πένθος φτωχαίνει ο κόσμος
Συνειδητή πρόσληψη της απώλειας
Λειτουργικός έλεγχος της πραγματικότητας
Τύχη της επένδυσης του απολεσθέντος
Ανάκτηση της ελευθερίας του Εγώ
Στάτους του αντικειμένου: Στο πένθος είναι χαμένο
Πένθος: H θέση του «εσύ»
Σχέση σημείου και πράγματος: Στο πένθος διαχωρίζονται
Έκβαση του πένθους: Λύση του δράματος
Το πένθος ως αισθητική
Η σπείρα και ο κύκλος

---

Μέρος Τέταρτο   Κατάθλιψη. Το άγονο παράπονο

Κεφάλαιο Ι    ΘΕΣΗ, ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
Ποσότητες: Η νόσος του 21ου αιώνα
Κλινικές μορφές της κατάθλιψης
Τα πρόσωπα της κατάθλιψης
Στρατηγική απώλεια και αντιδραστική κατάθλιψη
Η αντιδραστική κατάθλιψη
Η απάρνηση στην κατάθλιψη: Αρχή και τέλος
Κατάθλιψη: Αυτοεκτίμηση ερείπια
Κατάθλιψη: Η δεσποτεία της ενοχής
Στην κατάθλιψη ποιος φταίει;
Η κατάθλιψη ως φυγόκεντρος ροπή του κακού
Η κατάθλιψη ως καλή τέχνη

Κεφάλαιο ΙΙ    ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΕΜΠΛΟΚΗΣ ΤΟΥ ΠΕΝΘΟΥΣ
Ψυχή σε σταυροδρόμι
Δυναστική ναρκισσιστική σχέση με το απολεσθέν αντικείμενο
Το αντικείμενο ως αναντικατάστατο στοιχείο της θεμελιακής φαντασίωσης
Αρχαϊκή σχέση με το αντικείμενο
Ισχυρή αμφιθυμία ως προς το απολεσθέν
Ευάλωτη προσωπικότητα
Ψυχοπαθολογικά προηγούμενα
Παθογόνο πρελούδιο
Μια κρίσιμη μάζα επιβαρυντικών συνθηκών

Κεφάλαιο ΙΙΙ    ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
Στην κατάθλιψη φτωχαίνει το Εγώ
Το άγχος της κατάθλιψης
Έλλειμμα συνειδητής πρόσληψης της απώλειας
«Πειραγμένος» έλεγχος της πραγματικότητας
Άθικτη επένδυση του απολεσθέντος
Η αιώνια δουλεία του Εγώ
Στάτους του αντικειμένου: Στην κατάθλιψη είναι αναποφάσιστο
Ενδοβολή του απολεσθέντος
Η κρυφή γνώση της καταθλιπτικής ψυχής
«Elementary, my dear Watson»: Πρώτη σειρά ενδείξεων
«Elementary, my dear Watson»: Δεύτερη σειρά ενδείξεων
Σκηνοθεσία του «Εγώ» και του «Άλλου» στον λόγο
Το Εγώ κρύβει μέσα του εκείνο που έχασε
Η ψυχαναλυτική αποκάλυψη: Ενδοβολή
Ενδοβολή και ενοχή
Ενδοβολή και μειωμένη αυτοεκτίμηση
Ενδοβολή και έκλειψη του εσύ
Αλληλογραφία μέσω ομοιωμάτων
Ενδοβολή: Λογική δομή
Κατάθλιψη: Το άγονο παράπονο μιας προδομένης αγάπης
Παράπονο ή θυμός;
Κατάθλιψη: Συνταύτιση πράγματος και σημείου
Κατάθλιψη: Διαιώνιση του δράματος
Η αυτοκτονία στην αντιδραστική κατάθλιψη
Αυτοκτονία ή αυτοκτονίες;
Αριθμοί, συνθήκες, διαφοροποιήσεις
Κάθε αυτοκτονία δεν είναι καταθλιπτική
Η καταθλιπτική αυτοκτονία ως υλοποιημένη φαντασίωση
Έκδηλοι και λανθάνοντες λόγοι της καταθλιπτικής
αυτοκτονίας
Η καταθλιπτική αυτοκτονία ως παράδοξο και ως αίνιγμα
Το διπλό ζητούμενο της καταθλιπτικής ψυχής
Η φαντασίωση του καταθλιπτικού αυτόχειρα:
η ιδέα του μερικού θανάτου
Οι δύο πυλώνες του καταθλιπτικού λόγου

---

Μέρος Πέμπτο   Πάθος και λύτρωση

Κεφάλαιο Ι    ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΔΥΟ ΠΑΘΩΝ
Εικοστός πρώτος αιώνας και αιωνιότητα
Μορφές της κατάθλιψης
Αντιδραστική κατάθλιψη
Απώλεια
Πένθος και κατάθλιψη: Κοινά στοιχεία
Πένθος και κατάθλιψη: Διαφοροποίηση
Τύψεις και ενοχές
Ασάλευτος κόσμος
Ενδοβολή
Οι δύο θέσεις της ψυχής
Ακατόρθωτος αποχαιρετισμός

Κεφάλαιο ΙΙ    ΠΕΝΘΟΣ: ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ, ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ, ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Θεραπεία του πένθους;
Εργαλειοθήκη της εναρμόνισης
Η τέχνη του πενθείν στην Ελλάδα

Κεφάλαιο ΙΙΙ    ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
Φαρμακευτική αγωγή
Ψυχοθεραπεία
Η παρέμβαση του προσωπικού και κοινωνικού άλλου
Ένα συχνό λάθος με καλές προθέσεις
Το ζητούμενο της θεραπείας
«Το χάπι της ευτυχίας»
Υποτιθέμενη «θετική σκέψη»
Μετάβαση από την κατάθλιψη στο πένθος

Κεφάλαιο ΙV   ΔΟΜΙΚΗ ΨΥΧΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
Βάσεις της Δομικής Ψυχοδυναμικής Ψυχοθεραπείας της Κατάθλιψης
Το καταθλιπτικό πεδίο ως θεραπευτικό πεδίο
Κλινική εικονογράφηση του καταθλιπτικού πεδίου
Διεύθυνση της θεραπείας
Το υπόδειγμα της θεραπείας
Τα βήματα εργασίας ή το οκτάπτυχο της θεραπείας
Όψεις μεθόδου και τεχνικής
Επισήμανση προς ειδικούς και προειδοποίηση προς μη ειδικούς

Κεφάλαιο V    ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΟΛΗΨΗ;
Πρόληψη του πένθους
Πρόληψη της κατάθλιψης

ΕΠΙΜΕΤΡΟ   

Οπισθόφυλλο του βιβλίου

Η απώλεια καλεί την ψυχή να επιτελέσει ένα έργο: Τον καλό αποχαιρετισμό του αγαπημένου όντος που χάθηκε.
Το πένθος είναι η ολοκλήρωση του καλού αποχαιρετισμού. Για να ζεις, πρέπει να ξέρεις να πενθείς.
Κάποιες φορές, σε ορισμένες συνθήκες, το πένθος αστοχεί. Τότε εμφανίζεται η αντιδραστική κατάθλιψη.
Η κατάθλιψη είναι το άγονο παράπονο μιας προδομένης αγάπης, το οποίο δεν απευθύνεται στον αποδέκτη του ευθέως, αλλά μέσω τρίτου.
Το κλειδί της κατάθλιψης είναι η αναποφάσιστη κατάσταση του αντικειμένου της απώλειας: Δεν είναι ούτε χαμένο ούτε μη-χαμένο.
Το παράδοξο της αναποφάσιστης κατάστασης υποστηρίζεται από την ενδοβολή του απολεσθέντος: Το Εγώ το έχει βάλει μέσα του.
Η επεξεργασία της ενδοβολής και η υπέρβαση της αναποφάσιστης κατάστασης του απολεσθέντος μετατρέπει την κατάθλιψη σε πένθος, και έτσι τη θεραπεύει.
Η καλύτερη πρόληψη της κατάθλιψης είναι το πένθος: η τέχνη του καλού αποχαιρετισμού.

---

Από την εισαγωγή του βιβλίου

Όσα γράφουμε εδώ ευελπιστούμε ότι θα συμβάλουν στην τέχνη του ζην μέσω της αλήθειας, της γνώσης και της εφαρμογής τους στην καθολική ανθρώπινη εμπειρία της απώλειας.

Όταν ζούμε μια απώλεια, η ψυχή μας θα κληθεί να πάρει έναν από τους δύο μεγάλους δρόμους, που είναι το πένθος και η κατάθλιψη.

Οι πρώτες καταβολές αυτού του βιβλίου βρίσκονται στη μακρόχρονη ενασχόληση του ενός από εμάς με την κατάθλιψη, στο κλινικό και θεωρητικό επίπεδο.

Η πολύπλευρη μελέτη της σχέσης των ψυχικών διεργασιών με τον λόγο και την ομιλία, που είναι το πεδίο ενασχόλησης του άλλου συγγραφέα, ήρθε να εμπλουτίσει, να εμβαθύνει και να απαρτιώσει την εδώ και χρόνια κοινή προσπάθεια για κατανόηση και πλαισίωση της απώλειας, του πένθους και της κατάθλιψης σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο. Προτείνοντας και ένα δείγμα αμοιβαίας συμπλήρωσης και σύνθεσης μεθοδολογιών, που μέχρι τώρα δεν έχουν συναντηθεί με συστηματικό τρόπο.

---

Ζω σημαίνει βιώνω απώλειες. Τουτέστιν, η εμπειρία της απώλειας ορίζει, κάπως παράδοξα ίσως, το καθεστώς του ζην: Πριν ζήσεις κι όταν πια δεν ζεις, δεν βιώνεις απώλειες. Αντίστροφα, ένα σαφές κριτήριο ως προς το αν ζεις είναι το αν βιώνεις απώλειες. Βιώνω απώλειες, άρα υπάρχω. Αντίστοιχα, πεθαίνω σημαίνει ότι υφίσταμαι την έσχατη απώλεια: χάνω την απώλεια ως γεγονός και ως δυνατότητα. Δεν χάνω πια τίποτε, επειδή έχω χαθεί εγώ ο ίδιος.

Δεν υπάρχω χωρίς απώλειες. Χωρίς απώλειες, δεν υπάρχω. Ή, αλλιώς: Η απώλεια είναι το πεπρωμένο της ύπαρξης. Ο τρόπος ύπαρξης του υποκειμένου, που έχει σώμα, νου, μνήμη, λόγο, φαντασία, σχέσεις, δεσμούς.

Ζω σημαίνει αποχαιρετώ αυτό που χάνω. Στον αστερισμό της απώλειας, ζω σημαίνει καλούμαι συνεχώς να αποχαιρετήσω ό,τι χάθηκε. Να συνεχίσω να υπάρχω και να ζω χωρίς αυτό που έχει χαθεί. Η πορεία του ζην εμπεριέχει συστατικά την πρακτική του αποχαιρετισμού. Γι’ αυτό η ανθρώπινη συγκρότηση, ατομική και συλλογική, ψυχή και πολιτισμός, είναι εξοπλισμένη με μηχανισμούς αποχαιρετισμού των απολεσθέντων. Διαθέτει τις απαραίτητες λειτουργικές προβλέψεις, τα εργαλεία που χρειάζεται για να επιτελεί τους αλλεπάλληλους αποχαιρετισμούς της – μέχρι τον κρίσιμο αποχαιρετισμό, που λέμε θάνατο. Ψυχή και πολιτισμός είναι το θέατρο ανεξάντλητων σκηνών αποχαιρετισμού. Γι’ αυτό ψυχή και πολιτισμός οφείλουν να εμπεριέχουν και να καλλιεργούν την τέχνη του αποχαιρετισμού ως προς όσα χάνονται.
Σε τι συνίσταται ο ψυχικός εξοπλισμός επιτέλεσης του πένθους; Μπορούμε να διακρίνουμε τρεις συνιστώσες αυτού του εξοπλισμού, που είναι οι εξής:
Πρώτο, η επιθυμία για πένθος. Δηλαδή η ψυχική διάταξη η οποία, όταν ενεργοποιείται από την πληροφορία περί της απώλειας, κινητοποιεί μια συστατική ροπή και βούληση για καλό αποχαιρετισμό του απολεσθέντος. Δεν πενθούμε παρά τη θέλησή μας• πενθούμε επειδή η ψυχή μας το θέλει, όσο κι αν είναι επίπονο.
Δεύτερο, οι μηχανισμοί επεξεργασίας της πληροφορίας περί της απώλειας, που η ενεργοποίησή τους οδηγεί, με δάκρυα και κόπο, στον καλό αποχαιρετισμό.
Τρίτο, οι μηχανισμοί αναμόρφωσης της αναπαράστασης του κόσμου, του εαυτού μου και της σχέσης ανάμεσά τους, που καθιστά και τον κόσμο και τον εαυτό μου άξιους ψυχικής επένδυσης και ικανούς υποδοχείς της αγάπης που αποσύρεται από το απολεσθέν.

Κάποιες απώλειες είναι ευεργετικές και επιθυμητές. Δηλαδή λειτουργούν εποικοδομητικά – ακόμα κι αν το τίμημά τους είναι σοβαρό. Τέτοια είναι –θεμελιώδες παράδειγμα– η απώλεια της απόλυτης πλησμονής, που αισθάνεται το βρέφος στη μητρική αγκαλιά, κατά την πορεία αυτονόμησης του νέου ανθρώπου. Η έξοδος από την όποια προστατευτική εξάρτηση από τον άλλο, προκειμένου να τραβήξεις τον δικό σου δρόμο και να υπάρξεις με τον δικό σου τρόπο. Ο αποχωρισμός από μία σχέση ή μία κατάσταση που το ψυχοσυναισθηματικό της ισοζύγιο είναι φθοροποιό ή εξελικτικά ανασχετικό. Η απαλλαγή από μία ιδιότητα η οποία είναι πια βαρίδι και αναστολέας ως προς την εξέλιξη, προσωπική και συλλογική – όπως η πρόσδεση σε κάποιους ρόλους, κάποιες βεβαιότητες, κάποια αγαθά, κάποιες αυταπάτες… Σε κάθε βήμα του βίου κάποιες απώλειες είναι όχι απλώς αναγκαίες, αλλά λυτρωτικές, σωτήριες – έστω και αν είναι δύσκολες εμπειρίες.

---

ΑΠΩΛΕΙΑ : ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

Όταν κάποιος βιώνει μια απώλεια, τότε ανοίγονται μπροστά του τέσσερις δρόμοι, τέσσερις δυνητικές στάσεις απέναντι στο συμβάν:

• Απόρριψη-απαλοιφή (“διάκλειση”) της πραγματικότητας = ψύχωση
• Αποδοχή της απώλειας = πένθος
• Απάρνηση της απώλειας = εμπλοκή του πένθους = κατάθλιψη
• «Μαύρη τρύπα» = θεμελιώδης κατάθλιψη = ψυχοσωματική παθολογία

Ας δούμε πιο αναλυτικά τι συμβαίνει σε κάθε διαδρομή.

1. Το συμβάν της απώλειας δεν συνέβη

Πρώτος δρόμος: Η ψυχή δεν καταγράφει, δεν αναγνωρίζει την απώλεια ως ψυχικό γεγονός. Την απορρίπτει, την απαλείφει. Δηλαδή, η πληροφορία περί της απώλειας δεν βρίσκει καμία θέση στο συμβολικό και στα τεκταινόμενα της ψυχής ̶ στα πλέγματα της αναπαράστασης και της γλώσσας. Εκείνο που έχει συμβεί δεν έχει συμβεί, αφού δεν το χωράει ο νους. Δεν το χωράει ο νους μου, “άρα” δεν συνέβη, “άρα” δεν υπάρχει. Πόνος της απώλειας δεν υφίσταται, ούτε κανένα έργο αποχαιρετισμού. Και η σχέση με τον κόσμο συνεχίζει να παραμένει όπως ήταν: χωρίς την απώλεια. Η πραγματική τρύπα στον κόσμο των πραγμάτων, που προκάλεσε η απώλεια, μπαλώνεται με μία οριακή ψυχική διευθέτηση. Η απώλεια κηρύσσεται μη γενομένη : όχι ανεπιθύμητη ή ψευδής, αλλά ανύπαρκτη. Κάτι που δεν υπήρξε ποτέ, ούτε στα πράγματα ούτε στο νου, άρα δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο απαρέσκειας ή διερώτησης.

Έτσι, η σημαδεμένη από την απώλεια πραγματικότητα εκτοπίζεται από μία νέα, κατασκευασμένη εκδοχή πραγματικότητας χωρίς την απώλεια. Τα γεγονότα εκτοπίζονται από την εσωτερική αναπαράσταση του κόσμου μου. Και ο κόσμος αναμορφώνεται με βάση μια απρόσβλητη βεβαιότητα που ισοδυναμεί με παραλήρημα. Η ψυχική κατάσταση που προκύπτει αντιστοιχεί σε ψύχωση ̶ σε τρέλα. Όπως εκείνη που βλέπουμε στην αρχετυπική ταινία του Άλφρεντ Χίτσκοκ “Ψυχώ” (1960), όπου ο ψυχωτικός πρωταγωνιστής συνεχίζει να συνυπάρχει “σαν να μην έχει συμβεί απολύτως τίποτα” με τη μούμια της πεθαμένης μητέρας του.

Κι επειδή η πραγματικότητα αρέσκεται στο να μην υστερεί απέναντι στα κινηματογραφικά ευρήματα, ξεπερνά με άνεση τον Χίτσκοκ (βλ. τύπος της 17/11/2014):

“(…) μια οικογενειακή ιστορία (…) ήρθε στο φως (…) . (…) πατέρας και γιος κρατούσαν στο διαμέρισμα (…) , τυλιγμένο σε σεντόνι και ακουμπισμένο στον καναπέ, το άψυχο σώμα του γιου του πρώτου και αδελφού του δεύτερου. Ο θάνατος (…) οφείλεται σε παθολογικά αίτια, αλλά είναι άγνωστο το πότε επήλθε. Το πτώμα πάντως βρισκόταν σε προχωρημένη σήψη. (…) κάτοικοι της γειτονιάς δήλωσαν ότι τον άνδρα που βρέθηκε νεκρός είχαν να τον δουν περισσότερα από 20 χρόνια. Αντίθετα, έβλεπαν συχνά τον αδερφό του, ο οποίος ήταν κι εκείνος που έκανε τα ψώνια του σπιτιού αλλά και τις δουλειές”.

---

3. Εμπλοκή του αποχαιρετισμού και κατάθλιψη

Τρίτος δρόμος: Η απώλεια καταγράφεται μεν στην ψυχή, αλλά η πραγματικότητά της δεν πιστοποιείται με τρόπο που να θέτει σε κίνηση τον αποχαιρετισμό σε εκείνο που χάθηκε. Έτσι, η ψυχή μένει μετέωρη σε μια θέση που αποδίδεται ως εξής: “Ναι μεν το ξέρω, αλλ’ όμως …” Κι έτσι μένει παγωμένη σε μια ασάλευτη ζωή.

Σε περίπτωση θανάτου ενός αγαπημένου προσώπου, για παράδειγμα, αν η ψυχή εγκλωβιστεί στο παράδοξο του “ναι μεν, αλλά” , επιχειρεί να αρνηθεί την πραγματικότητα του θανάτου μέσα από τη μετατροπή του ζωντανού σε κάτι “μισοπεθαμένο”. Πατώντας έτσι και στις δύο όχθες του Αχέροντα, με τον βαρκάρη Χάροντα μαρμαρωμένο ανάμεσά τους, με τον νεκρό άταφο και με τους ζωντανούς “εκτός ζωής”. Πρόκειται για το τραγικό μεγαλείο της κατάθλιψης, που επιχειρεί να αρνηθεί την πραγματικότητα του θανάτου απονεκρώνοντας τη ζωή.

Αυτός ο παράδοξος κόσμος εικονογραφείται κινηματογραφικά, σε πολλές παραλλαγές του, στην υποβλητικά αισθαντική ταινία “Οι ώρες” (2002) του Στίβεν Ντάλντρι. Εκεί, τρεις γυναίκες βρίσκονται αντιμέτωπες με τη σαγήνη του θανάτου, με συνδετικό κρίκο ανάμεσα στις ιστορίες τους το βιβλίο της Βιρτζίνια Γουλφ “Κυρία Νταλογουέι” (που είχε αρχικά τον τίτλο “Οι ώρες”). Κι επειδή, όπως είπαμε, η ζωή δεν είναι διόλου έτοιμη να αφήσει στο σινεμά τα πρωτεία, ιδού τα λόγια μίας καταθλιπτικής ψυχής, αποτυπωμένα στο αποχαιρετιστήριο σημείωμα του αυτόχειρα Ιωάννη Συκουτρή:

Μα ο έρως θανάτου είναι ισχυρότερος από κάθε έρωτα: έρωτα ανθρώπων, έρωτα παιδείας, έρωτα γης και φωτός.

Βίντεο παρουσίασης του βιβλίου των Νίκου και Αιμιλιανού Σιδέρη

“ΑΠΩΛΕΙΑ ΠΕΝΘΟΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΠΑΘΟΣ ΚΑΙ ΛΥΤΡΩΣΗ”
27 Νοεμβρίου 2020, zoom

Όποιος κλείνει τα μάτια στην απώλεια, καταδικάζει τον εαυτό του να τη βιώνει ατέρμονα.
Όποιος δεν αποχαιρετά καλώς το απολεσθέν αγαπημένο ον, το καταδικάζει να του τρώει τα σπλάχνα χωρίς τέλος.
Όποιος αρνείται την παροδικότητα και όσων αγαπάμε, την παρερμηνεύει ως προδοσία της αγάπης του.
Όποιος δεν χύνει τα αναγκαία δάκρυα, πνίγεται στο έλος του άγονου παράπονου.

Για το βιβλίο μιλούν:
* ο Καθηγητής Ψυχιατρικής Νικηφόρος Αγγελόπουλος,
* ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής, διδάσκων αναλυτής της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Σάββας Σαββόπουλος,
* η δημοσιογράφος Βίκυ Φλέσσα,
* η Καθηγήτρια ψυχολογίας του Ε.Κ.Π.Α. Ευαγγελία Γαλανάκη
* και οι συγγραφείς του βιβλίου Αιμιλιανός Σιδέρης, Διδάκτωρ Ψυχολογίας,
* και Νίκος Σιδέρης, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής.