Το Πρόγραμμα “Άβατον” μελετά, ευαισθητοποιεί, επιμορφώνει και προτείνει θεραπευτικές παρεμβάσεις στα πεδία της ψυχανάλυσης και της ψυχαναλυτικής ψυχοσωματικής.
Την ακαδημαϊκή χρονιά 2023-2024, στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος Άβατον στο Ινστιτούτο Γαληνός, θα εξετάσουμε την κλινική πρακτική πάνω στις μεταιχμιακές (οριακές) περιπτώσεις.
Ο Bergeret θεωρεί ότι η οριακή παθολογία αποτελεί μάλλον μια διευθέτηση του ψυχισμού ύστερα από πρώιμα ναρκισσιστικά τραύματα, παρά μια σταθερή οργάνωση. Πρόκειται δηλαδή για μια ασταθή ψυχική οντότητα η οποία αναζητεί μια σταθερότητα, την οποίαν μπορεί να κατακτήσει με τη βοήθεια της θεραπείας στον τόπο της νευρωτικής οργάνωσης ή αντίθετα αν παραμεληθεί να εξελιχθεί προς την πλευρά της ψυχώσεις ή της μανιοκατάθλιψης. Οι Kernberg και Green υποστήριξαν ότι οι μεταιχμιακοί ασθενείς αποτελούν μάλλον σταθερές οργανώσεις παρόλη την αστάθεια τους. Σε αυτές τις οργανώσεις επικρατούν οι πρώιμοι μηχανισμοί της διάψευσης, της διχοτόμησης και της εξιδανίκευσης. Η έννοια του ορίου είναι θεμελιώδης για τον ορισμό αυτής της νοσογραφικής οντότητας, η οποία θα πρέπει να εξεταστεί τόσο ως προς τις σχέσεις που διατηρεί το εγώ με το αντικείμενο, όσο και ως προς τις σχέσεις που υφίστανται μεταξύ των διαφόρων συστημάτων του ψυχισμού και στα δυο υποδείγματα του ψυχικού οργάνου (1η και 2η τοπική).
Ωστόσο, το όριο θα πρέπει να νοηθεί και στις σχέσεις που διατηρούν οι οριακές περιπτώσεις με άλλες γειτνιάζουσες ψυχοπαθολογικές καταστάσεις (νεύρωση, ψύχωση). Η μεταιχμιακή περίπτωση χαρακτηρίζεται τόσο από άγχος αποχωρισμού από το παντοδύναμο αντικείμενο, όσο και από άγχος παρείσφρησης από αυτό. Αυτό το άγχος διείσδυσης αντιστοιχεί στον φόβο του υποκειμένου να αλωθεί από το ποθητό, αλλά ταυτόχρονα απειλητικό αντικείμενο. Τότε βιώνεται από τον ασθενή ο φόβος μιας επερχόμενης καταστροφής, η οποία κινητοποιεί προβλητικές ή συγχυτικές συμπεριφορές που αποσκοπούν στο να διαφύγει από τον θεωρούμενο κακοήθη έλεγχο του αντικειμένου, το οποίο θα επιχειρήσει να το αποπροσανατολίσει, ουσιαστικά να το τρελάνει.
Η ψυχαναλυτική κλινική κατά κανόνα συνετά τείνει να αποφεύγει, να υποστηρίξει μία νοσολογία μεταξύ κλινικών οντοτήτων με στεγανά· αντιθέτως διακρίνει ένα συνεχές νοσολογικών οντοτήτων, που αρθρώνονται, αλλά και επηρεάζονται από τις δυναμικές κινήσεις, που καθιστούν εφικτές τις σχέσεις μεταξύ τους και την πιθανότητα μετασχηματισμού μιας οργάνωσης σε κάποια άλλη.
Στο θεραπευτικό πεδίο διαπιστώνουμε βραδύτητα και μεγάλες δυσκολίες στις διαδικασίες των ψυχικών μετασχηματισμών των οριακών ασθενών, τις οποίες η ενόρμηση της καταστροφικότητας απειλεί διαρκώς να διακόψει. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι ο ψυχισμός απεχθάνεται κάθε είδους αλλαγή στην λειτουργία του, έστω κι αν αυτή προκαλεί οδύνη. Ο ψυχισμός, λόγω της δράσης του μηχανισμού της ψυχαναγκασμού της επανάληψης, θέλει να διατηρήσει τις πρώτες σχέσεις που είχε εγκαταστήσει με τα αντικείμενα. Η διατήρηση τέτοιου είδους σχέσεων μεταξύ αποχωρισμού και παρείσφρησης οδηγεί σε μια ισορροπία η οποία ενδεχομένως είναι ασταθής, αλλά είναι μία ισορροπία σημαντική για την ψυχική δραστηριότητα. Φοβάται ότι διαταραχή αυτής της ισορροπίας θα φέρει την κατάρρευση, μια κατάρρευση την οποία έχει ζήσει και έχει προκαλέσει διχοτόμηση στο εγώ και την υποκειμενικότητά του. Για τον λόγο αυτό οι πρόοδοι, που συντελούνται κατά την αναλυτική πορεία, ακολουθούνται από έντονες παλινδρομήσεις με ανάδυση της συμπτωματολογίας, που εμφάνιζε ο αναλυόμενος στην αρχή της θεραπείας του. Σημείο καμπής στην εξέλιξη της θεραπευτικής διαδικασίας θα αποτελέσει η κατάκτηση μιας σχετικής αυτονομίας του εγώ και η βελτίωση της προσαρμοστικής του ικανότητας, η οποία θα διασφαλίζει την αποδέσμευσή του από την κυριαρχία των γονεϊκών μορφοειδώλων, ιδιαίτερα του μητρικού. Αυτή η πρόοδος είναι αναπόσπαστη από την επεξεργασία και την ψυχική έκφραση των πρωτογενών φαντασιώσεων του ατόμου (πρωταρχική σκηνή, σαγήνη, ευνουχισμός). Σε αυτή την διαδικασία γινόμαστε μάρτυρες μιας τροποποίησης των αμυντικών μηχανισμών του εγώ. Παρατηρούμε, όσο προχωράει η ανάλυση, ότι το άτομο χρησιμοποιεί λιγότερο τον μηχανισμό της διχοτόμησης και όλο και συχνότερα τον μηχανισμό της απώθησης που δρα ευεργετικά στην δόμηση του δυναμικού ασυνείδητου και του όλου ψυχικού συστήματος.
Η προσοχή μας αυτή τη χρονιά θα μεταφερθεί, από τη θεωρητική αποτύπωση της οριακής διαταραχής όπως παρουσιάστηκε και αναλύθηκε τη χρονιά 2022-2023, στο κλινικό κομμάτι και στην τεχνική στην θεραπευτική προσέγγιση αυτών των ασθενών. Υπό την καθοδήγηση του Ψυχίατρου-Ψυχαναλυτή και Διδάσκοντα της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Σάββα Σαββόπουλου, θα διερευνήσουμε θέματα κλινικού υλικού, τεχνικής, καθώς και διαχωρισμού οριακών περιπτώσεων από νευρωτικές και ψυχωτικές. Πυξίδα σε αυτή την πλοήγηση θα είναι η εμπειρία του εισηγητή και ο πλούτος του υλικού από όπου μπορεί να αντλήσει τη μετάδοση της πρακτικής, ισορροπημένης από τη θεωρία των Kernberg, Green, Bergeret, Winnicott, Roussillon κλπ).
Προκειμένου να εστιάσουμε πιο δυναμικά στην κατανόηση της πρακτικής και της στάσης του αναλυτή, σε αυτόν τον κύκλο θα περιορίσουμε τη διάρκεια των συναντήσεων στις 2,5 ώρες. Καθ’ αυτό τον τρόπο, ο νους μας θα μένει συγκεντρωμένος καθώς οι λέξεις θα λειτουργούν σα νυστέρι.
Η παρακολούθηση προηγούμενων κύκλων του προγράμματος είναι χρήσιμη αλλά δεν είναι απαραίτητη για να παρακολουθήσει αυτός που ενδιαφέρεται τον νέο κύκλο του σεμιναρίου.
Στη λήξη του σεμιναρίου θα δοθούν βεβαιώσεις παρακολούθησης, με προϋπόθεση την τακτική παρακολούθηση.
Η διεξαγωγή του σεμιναρίου θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά, μέσω της πλατφόρμας zoom.
Δηλώσεις και πληροφορίες συμμετοχής: psychosoma@galinos-psy.gr