Η Εικαστική Ψυχοθεραπεία βασίζεται στη δύναμη της εικαστικής έκφρασης. Είναι μια θεραπευτική προσέγγιση που επιτρέπει στους συμμετέχοντες να δημιουργήσουν, να κατασκευάσουν και να συγκατασκευάσουν την εικόνα του κόσμου όπως τον βιώνουν. Η Εικαστική Ψυχοθεραπεία δεν έχει περιορισμούς ούτε απαιτεί κάποιο ιδιαίτερο «ταλέντο» στη ζωγραφική. Μέσω των υλικών που χρησιμοποιούνται για την δημιουργία των εικαστικών έργων, παρέχεται η δυνατότητα μιας διαφορετικής «γλώσσας», αυτής της εικόνας και του συμβολισμού. Διαπιστώνεται ότι οι άνθρωποι ενθαρρύνονται να εκφράσουν με τα έργα τους εμπειρίες και συναισθήματα που δεν μπορούν ακόμα να εκφράσουν με λέξεις. Αυτό συμβαίνει γιατί οι αισθητηριακές ιδιότητες τις οποίες έχει η δημιουργία τέχνης μας παρέχουν ένα τρόπο να εκφράσουμε αυτά τα συναισθήματα και τις αντιλήψεις πιο εύκολα απ’ ότι αν χρησιμοποιούσαμε μόνο λέξεις.
Ποιός είναι ο ρόλος του έργου
Η δημιουργική διαδικασία και η συμβολική επικοινωνία είναι δύο πλευρές της Εικαστικής Ψυχοθεραπείας που δρουν θεραπευτικά. H δημιουργία ενός εικαστικού έργου μπορεί να καταπραΰνει το συναισθηματικό στρες και το άγχος φέρνοντας μια φυσιολογική χαλάρωση και αλλάζοντας έτσι τη διάθεση του ατόμου. Χρησιμοποιώντας τη φαντασία μπορούμε να ανακουφιστούμε από φόβους και ανησυχίες και να ανακαλύψουμε ένα νόημα. Είναι μια δραστηριότητα που προάγει την αυτοεκτίμηση, ενθαρρύνει την ανάληψη πρωτοβουλιών, τον πειραματισμό, διδάσκει νέες δεξιότητες και εμπλουτίζει τη ζωή του ατόμου. Μ’ αυτή την έννοια λοιπόν, είναι μια δραστηριότητα που ενισχύει τη ζωή. Παράλληλα, το εικαστικό προϊόν με την δυνατότητα του να φυλάσσεται μέσα στο χρόνο γίνεται εργαλείο, ένα στοιχείο «χειροπιαστής μνήμης» στο οποίο ο/η θεραπευόμενος/η μπορεί να ανατρέξει και να το διερευνήσει ξανά.
Τα μέλη της ομάδας ανάλογα με τις προτιμήσεις τους και την διάθεση τους μπορούν να δοκιμάσουν και να πειραματιστούν με πολλά διαφορετικά υλικά και τεχνικές όπως τέμπερες, ακρυλικά χρώματα, πινέλα, ακουαρέλες, παστέλ, πηλό, πλαστελίνη, κολάζ, κ α. Η Τέχνη και οι δυνατότητες που προσφέρει είναι ανεξάντλητες!
Έχει παρατηρηθεί ότι το χρόνιο στρες είναι επιβλαβές για το μυαλό και το σώμα. Μπορεί να αποδυναμώσει και να βλάψει το ανοσοποιητικό σύστημα, να προκαλέσει αϋπνία και κατάθλιψη καθώς και μια σειρά από προβλήματα του κυκλοφορικού (π.χ υψηλή πίεση αίματος, αρτηριοσκλήρωση και καρδιακή αρρυθμία). Η τέχνη μπορεί να είναι ένα ισχυρό αγχολυτικό καθώς εμπεριέχει και την συμμετοχή του σώματος αλλά και την απελευθέρωση της ενέργειας από το σώμα στο χαρτί, τον καμβά, τον πηλό και γενικά στα υλικά. Είναι κατά βάση μία αισθητηριακή εμπειρία.
Με ποιόν τρόπο βοηθάει τους θεραπευόμενους η Ομαδική Εικαστική Ψυχοθεραπεία
Σύμφωνα με τον Ι.Yalom ένας ικανός αριθμός ερευνών για την έκβαση της ψυχοθεραπείας έχει δείξει πέρα από κάθε αμφιβολία ότι η ομαδική θεραπεία είναι μια πολύ αποτελεσματική μορφή ψυχοθεραπείας, τουλάχιστον ισότιμη με την ατομική ψυχοθεραπεία σε ότι αφορά την δύναμη της να παρέχει ουσιαστικά οφέλη. Πιο συγκεκριμένα:
- Βοηθάει στην έκφραση των συναισθημάτων που αφορούν στις διαπροσωπικές σχέσεις μέσα από την ανταλλαγή πληροφοριών και την αλληλεπίδραση των μελών.
- Ενδυναμώνει την φαντασιακή λειτουργία μέσα σε ένα δημιουργικό περιβάλλον που ευνοεί τον πειραματισμό και το παιχνίδι.
- Μειώνει την απομόνωση και την αποξένωση. Αυξάνει την αίσθηση ότι είμαστε όλοι μαζί σε αυτό, και έτσι εξομαλύνει συμπτώματα όπως ο πόνος, το άγχος, η έντονη ανησυχία, η δυσφορία, η θλίψη.
- Προσφέρει χαλάρωση, ικανοποίηση και ευχαρίστηση μέσα από την εικαστική διεργασία και την δημιουργικότητα σε ένα ομαδικό περιβάλλον.
- Αναπτύσσει την κοινωνικότητα και βοηθάει στην ενστάλαξη ελπίδας καθώς τα μέλη μοιράζονται σημαντικές εμπειρίες.
- Ενθαρρύνει τα μέλη να δοκιμάσουν και άλλους τρόπους του «σχετίζεσθαι» και έτσι να απελευθερωθούν από σχεσιακά μοτίβα και πρότυπα που δεν τους εξυπηρετούν.
- Ενισχύει την αυτοεκτίμηση και την λειτουργικότητα μέσα από τον έλεγχο /χρήση των υλικών και την δημιουργία έργου.
- Συμβάλλει στην αναγνώριση των προσωπικών αναγκών, εντοπίζει δυνάμεις, ενισχύει την ευελιξία και την προσαρμοστικότητα βελτιώνοντας την ποιότητα της ζωής.
Δομή Ομαδικής Συνάντησης εικαστικής Ψυχοθεραπείας
- Έναρξη ομάδας – Συζήτηση για θέματα/συναισθήματα που έρχονται από τα μέλη
- Εικαστική Διαδικασία – Δημιουργία εικαστικού έργου
- Επεξεργασία των έργων – Συνδέσεις /Νοηματοδοτήσεις
- Κλείσιμο ομαδικής συνάντησης
Διάρκεια ομαδικής συνάντησης : 2 ώρες
Συχνότητα : Εβδομαδιαία
Συντονίστριες Ομάδας : Δέσποινα Παπαγιάννη – Αθηνά Πουρέα